Tha am bloga seo a’ cuimhneachadh air Aonghas MacNeacail, a chaochail san Dùbhlachd 2022. Rugadh MacNeacail anns an t-Eilean Sgitheanach ann an 1942, agus stèidhich e fhèin mar bàrd agus sgrìobhadair nuair a ghluais e a Ghlaschu. Bhiodh e a’ sgrìobhadh òrain agus oparan, a bharrachd air a bhith a’ sgrìobhadh airson an sgrìn agus a’ nochdadh gu tric air rèidio Gàidhlig. Anns na deicheadan a lean, thàinig MacNeacail gu bhith na phrìomh neach ann am bàrdachd Ghàidhlig agus bha e na adhbhar brosnachaidh agus misneachdaidh chudromach do sgrìobhadairean Gàidhlig.
Ann am iomradh-bàis MhicNeacail, tha Leabharlann Bàrdachd na h-Alba a’ toirt fa-near mar a bha eachdraidh agus “sgeulachd nan daoine a bh’ ann roimhe” na phrìomh chuspair na bhàrdachd. Gu dearbh, chuir MacNeacail dàn ris an tachartas nuair a dh’ fhosgail Alba Aosmhor Muilnean Stanley mar àite tarraingeach air ais ann an 2008. Tha “An t-uisge ruith trom smuaintean” a’ rannsachadh beatha nan Gàidheil a bha ag obair ann a’ muileann-cotain nan h-18mh linn air bruaichean Abhainn Tatha. Faodaidh tu an dàn a’ leughadh gu h-iomlan gu h-ìosal.
“An t-uisge ruith trom smuaintean”
Bhith glaiste ’n seo an gleadhar buirbe,
sùil tron ghlainn’ air sruth is guirme –
fada bhuainn an t-seilbh a b’ fheàrr leinn,
guirme ’n fhàis is lainnir àile,
a-nise bàthte an ceathach geal lìn.
Cha b’ ann le deòin no fathann taitneis
chuir sinn cùl ri fearann ’s acfhainn,
treud chrodh-laoigh is chaora tapaidh,
coirce ’s eòrna crom nam pailteas –
siud a thug ar cuimhne leinn
Rinn sinn buain is rinn sinn treabhadh,
cha robh gainne mheas is chnò ann.
Rinn sinn snìomh is rinn sinn fighe
an gleann ar dòchais agus dlighe –
rùsg nan othaisg ’s grèidheadh lìn
Chan eil creag no còs no coille
ann an gleann mo thùis nach toigh leam,
chan eil cluaran, copag, deanntag
air a leargan cruinn nach b’ annsa
leam, nam faighinn ann a bhuain an lìn
Chumar sìth am Bliadhna Theàrlaich –
bha strì gu leòr dhar cuid san àiteachd.
Cha deach ar gleann gu tur a sgiùrsadh
le sguabadh marbhtach feachd a’ Bhùidseir.
Ach thraogh an ùpraid seo ar linn
Brag nan cuibhle anns an t-sruth ghlan,
sùgh nan sliabh na mhaistreadh cumhachd
gu tlàmadh ’s càrdadh ròinean cotain
gu sìorraidh tro gach rothair beò ud,
duslach ’s beuc air fhàgail leinn
Aig deireadh latha na mo shuaimhneas,
fuaim an uisge ruith trom smuaintean,
’s a’ pasgadh fearsaid làn a’ chadail,
snàth mo shaothair grinn na thlachd dhomh:
neart na spèis a thug sinn leinn.
Stanley Mills
Fad 200 bliadhna, bha a’ mhuileann seo a’ cleachdadh cumhachd Abhainn Tatha gus stuthan-fighte a dhèanamh. An dèidh a thogail sna 1780an, chaidh ionad nam muilnean atharrachadh iomadh turas airson cumail suas ri feumalachdan a bha ag atharrachadh sa ghnìomhachas mus do dhùin e ann an 1989.
An-diugh, faodaidh luchd-tadhail a’ dol mun cuairt na muilne gus faighinn a-mach mun iomadh atharrachadh a thachair thar nan linntean agus sealladh fhaighinn air beatha luchd-obrach nam muilnean.
Tha Stanley Mills fosgailte eadar an Giblean agus an Dàmhair. Faodaidh tu turas a phlanadh air làrach-lìn Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Airson barrachd bho na muilnean, theirig chun bhlog againn mu dhoigh-beatha luchd-obrach ann an Stanley aig àm An Dàrna Cogaidh.
Share
About Author
